Tiendaagse intensieve cognitieve gedragstherapie voor patiënten met een paniekstoornis die onvoldoende baat hebben bij een reguliere behandeling: een pilotonderzoek

Colin van der Heiden, Kim Melchior, Erik Stolk, Gerda Methorst

Jaargang 2010 - Nummer 4 - dinsdag 4 november 2025

Samenvatting

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een bewezen effectieve behandeling voor paniekstoornis met agorafobie. Helaas knappen niet alle patiënten op van deze behandelingen. Het is dan ook van belang te onderzoeken of aanvullende of andere behandeling meer effect sorteert bij de patiënten die onvoldoende profiteren van CGT. In dit artikel worden de resultaten gepresenteerd van een pilotonderzoek naar de effectiviteit van een gecomprimeerde vorm van CGT. In totaal namen acht patiënten deel aan het onderzoek. Zes patiënten, die onvoldoende waren opgeknapt van 'klassieke' CGT, doorliepen binnen twee werkweken op intensieve wijze de verschillende behandelonderdelen, twee patiënten haakten na twee dagen af. Op de meeste uitkomstmaten werden zowel significante verbeteringen tussen zowel voor -en nameting respectievelijk follow-up (na zes weken) als grote effect sizes gevonden. Bovendien bleek de behandeling tot een redelijke mate van klinisch significante verbetering te leiden (40% van de patiënten was 'hersteld' bij de nameting en 60% bij follow-up).

0x gelezen

0x gedownload

0x gedeeld

Gold open access meer informatie

Literatuur

Addis, M. E., Hatgis, C., Krasnow, A. D., Jacob, K., Bourne, L., & Mansfield, A. (2004). Effectiveness of cognitive behavioral treatment for panic disorder versus treatment as usual in a managed care setting. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72, 625–635.
Arrindell, W.A., & Ettema, J.H.M. (2003). SCL-90. Symptom Checklist. Handleiding bij een multidimensionele psychopathologie-indicator. Lisse: Swets Test Publishers.
Barlow, D.H., Gorman, J.M., Shear, M.K., & Woods, S.W. (2000). Cognitive Behavioural Therapy, Imipramine, or their combination for panic disorder. Journal of the American Medical Association, 19, 2529-2536.
Beurs, E. de, Lange, A., Balkom, A. van, & Dyck, R. van (1999). Hoe effectief zijn 'evidence based' behandelingen voor paniekstoornis met agorafobie? Directieve therapie, 19, 40-57.
Bohni, M.K., Spindler, H., Arendt, M., Hougaard, E., & Rosenberg, N.K. (2009). A randomized study of massed three-weeks cognitive behavioural therapy schedule for panic disorder (2009). Acta Psychiatrica Scandinavia, 120, 187-195.
Chambless, D.L., Caputo, G.C., Bright, P., & Galagher, R. (1984). Assessment of fear of fear in Agoraphobics: The Body Sensation Index and the Agoraphobic Cognitions Questionnaire. Journal of Consulting and Clinical Pychology, 52, 1090-1097.
Chambless, D.L., Caputo, G.C., Jasin, S.E., Gracely, E.J., & Williams, C. (1985). The Mobility Inventory for agoraphobia. Behaviour Research and Therapy, 23, 35-44.
Clark, D.M., Salkovskis, P.M., Hackmann, A., Middleton, H., Anastasiades, P., & Gelder, M. (1994). A comparison of cognitive therapy, applied relaxation and imipramine in the treatment of panic disorder. British Journal of Psychiatry, 164, 759-769.
Clark, D.M., Salkovskis, P.M., Hackmann, A., Wells, A., Ludgate, J., & Gelder, M.(1999). Brief cognitive therapy for panic disorder: A randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 67, 583-589.
Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112, 155-159.
Deacon, B., & Abramowitz, J. (2006). A pilot study of 2-day cognitive behavioral therapy for panic disorder. Behaviour Research and Therapy, 44, 807 – 816.
Hahlweg, K., Fiegenbaum, W., Schröder, B., Frank, M., & Von Witzleben, I. (2004). Klinische Brauchbarkeit der Konfrontationstherapie für agoraphobische Patienten: Einfluss von syndromaler Komorbidität und therapeutischer Erfahrung. Zeitschrift für Klinische Psychologie und Psychotherapie, 33, 130-138.
Jacobson, N.S., & Truax, P. (1991) Clinical significance: A statistical approach to defining meaningful change in psychotherapy research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 59, 12-19.
Kampman, M., Keijsers, G.P.J., & Hendriks, G.J. (2004). Protocollaire behandeling van patiënten met een paniekstornis met agorafobie: Interoceptieve exposure, cognitieve gedragstherapie en exposure in vivo. In: G.P.J. Keijsers, A. van Minnen, & C.A.L. Hoogduin (red.). Protocollaire behandeling in de ambulante geestelijke gezondheidszorg, deel 1 (2^e herziene druk) (pp. 32-62). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
LSMR (Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ) (2009). Richtlijnherzieningen van de Multidisciplinaire richtlijn. Update angststoornissen (eerste revisie):
Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een angststoornis. Utrecht: Trimbos-instituut.
Margraf, J., Barlow, D.H., Clark, D.M., & Telch, M.J. (1993). Psychological treatment of panic: Work in progress on outcome, active ingredients and follow-up. Behaviour Research and Therapy, 31, 1-8.
Ruhmland, M., & Margraf, J. (2001). Effektivität psychologischer Therapien von Panik und Agoraphobie: Meta-Analysen auf Störungsebene. Verhaltenstherapie, 11, 41-53.
Shear, M.K., & Maser, J.D. (1994). Standardized assessment for panic disorder research. A conference rapport. Archives of General Psychiatry, 51, 346-354.
Vliet, I.M. van, Leroy, H., & Megen, H.J.E.M. van (2000). MINI Internationaal Neuropsychiatrisch Onderzoek, Nederlandstalige versie 5.0.0. Leiden: LUMC.
Wade, W.A., Treat, T.A., & Stuart, G.L. (1998). Transporting an empirically supported treatment for panic disorders to a service clinic setting: A benchmarking strategy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 66, 231-239.
Wierzbicki, M., & Pekarik, G. (1993). A meta-analysis of psychotherapy dropout. Professional Psychology: Research and Practice, 24,190-195.