Inleiding

Wij als slaapdeskundigen zijn dan ook heel verheugd over de toegenomen aandacht voor slaap. Goed slapen is namelijk een basisvoorwaarde voor goed lichamelijk en mentaal functioneren. Als de slaap verstoord is, heeft men minder veerkracht en is men vatbaarder voor mentale klachten. Zo is slapeloosheid een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van een depressie (Baglioni et al., 2011). Dit geldt ook wanneer het slaapprobleem zich in eerste instantie voordoet in het beloop van andere stoornissen. Vaak worden slaapklachten een opzichzelfstaand probleem, dat herstel in de weg zit of de kans op terugval groter maakt.

Het behandelen van slaapproblemen heeft een positief effect op het dagelijks leven en op het verloop van de psychologische behandeling van andere stoornissen. Ook wordt de kans er groter door dat de andere behandeling beter beklijft. Een onderzoek liet bijvoorbeeld zien dat het doen van een dutje na een exposurebehandeling de effecten van die behandeling een week later flink versterkt (Kleim et al., 2014). Ook is de kans op terugval groter wanneer mensen aan het eind van een depressiebehandeling nog slaapklachten hebben. Het lijkt ons daarom van wezenlijk belang om binnen psychologische behandeling ook altijd aandacht voor slaap te hebben. Zoals gezegd zijn er gelukkig steeds meer behandelaars die aandacht hebben voor slaap.

Niettemin is er ook nog wel wat te winnen. In de praktijk wordt slaap nog vaak vergeten of gaat men ervan uit dat slechte slaap vanzelf opknapt als de behandeling aanslaat. Ook wordt de behandeling van chronische slapeloosheid nog steeds niet vergoed in de ggz. Momenteel kan een psycholoog slapeloosheid alleen behandelen als er tevens sprake is van een andere stoornis. Het moge duidelijk zijn dat wij dit een onwenselijke situatie vinden. Wij waren daarom erg blij dat we een themanummer over slaap konden vormgeven. Zo komt het onderwerp meer onder de aandacht.

Voor dit themanummer hebben wij gekozen voor brede artikelen met een praktische inslag. De volgende artikelen zijn opgenomen: (1) van Straten en collega's over de slaapzorg in de huisartspraktijk, (2) Rauwerda en Verbeek over het toepassen van cognitieve gedragstherapie bij insomnie, (3) Lancel en collega's over slaap en comorbiditeit, (4) de Vries en collega's over slaapproblematiek bij kinderen en jeugd, (5) Lancee en van Schagen over nachtmerries en andere parasomnieën, en (6) van Bruggen met een bespreking van een boek over slaapstoornissen in de psychiatrie.

Wij danken de auteurs voor hun mooie bijdragen en de reviewers voor hun waardevolle commentaar. Wij hebben het idee dat dit themanummer een mooi en breed overzicht van de (behandeling van) slaapproblematiek biedt. Tegelijkertijd zijn er onvermijdelijk onderwerpen die niet aan de orde komen (zoals slaapproblemen bij verslavingsproblematiek). We vertrouwen erop dat deze en andere onderwerpen in de toekomst ook aandacht krijgen in het tijdschrift Gedragstherapie.

Wij denken dat er met deze artikelen praktische handvatten geboden worden om slaapproblemen zowel te herkennen als te behandelen en hopen dat dit themanummer ertoe leidt dat meer mensen het belang van slaap op hun netvlies krijgen. Ten slotte is het onze wens dat dit nummer van Gedragstherapie bijdraagt aan het besef dat behandeling voor slapeloosheid vergoed dient te worden binnen de basis-ggz. Wij hopen dat dit themanummer bijdraagt aan een goede slaapzorg voor iedereen.